O projekcie
Kartoteka ewidencji ludności miasta Poznania z lat 1870-1931
Kartoteka mieszkańców miasta Poznania stanowi bezcenne źródło informacji o osobach mieszkających zarówno na stałe jak i przebywających tylko czasowo w Poznaniu w latach 1870-1931. Przechowywana jest w zespole Akta miasta Poznania stanowiącym zasób Archiwum Państwowego w Poznaniu. Wychodząc naprzeciw rosnącemu zainteresowaniu ze strony badaczy i genealogów, Archiwum Państwowe podjęło się całościowej digitalizacji i opracowaniu informacji zawartych w Kartotece.
Historia Kartoteki
Kartoteka została założona przez Prezydium Policji w Poznaniu w 1870 r. i była prowadzona do 1932 roku. Zbiór składa się 1091 jednostek archiwalnych w formie pudeł, z których każde zawiera od ok. 850 do 1000 kart. Karty zostały założone dla wszystkich mieszkańców miasta zameldowanych w tym okresie na pobyt stały i czasowy. Na kartach dotyczących pojedynczych osób jak i całych rodzin wpisano nazwiska i imiona, wykonywany zawód, daty i miejsca urodzenia oraz kolejne adresy zamieszkania. Na kartach często znajdują się dodatkowe informacje o dacie i miejscu zawarcia związku małżeńskiego, zgonach, odbywaniu służby wojskowej, czasie i miejscu pobytu w trakcie dłuższego wyjazdu z miasta. Kartoteka jest bardzo pomocnym źródłem, wykorzystywanym przez autorów różnych słowników, leksykonów i opracowań monograficznych. Może być również wykorzystywana do prac z dziedziny demografii, socjologii, historii kultury itp. Kartoteka posiada wartość unikatową, ponieważ często wyłącznie na podstawie jej zawartości można ustalić ważne fakty z życiorysu interesującej badacza postaci.
Pomimo wielkiej wartości merytorycznej, dane zawarte w Kartotece należy traktować jako wtórne źródło informacji o zapisanych w niej osobach. Zdarza się, że daty czy miejsca urodzenia różnią się z tymi zawartymi w aktach urodzenia. Należy również brać pod uwagę fakt, iż wpisy sporządzane były aż do zakończenia I Wojny Światowej przez niemieckojęzycznych urzędników pruskich, stąd też możliwe są przeinaczenia nazwisk lub nazw miejscowości, szczególnie tych spoza granic ówczesnych Niemiec. Mimo tych niedoskonałości, dane zawarte w Kartotece pozwolą łatwiej zlokalizować miejsce pochodzenia osób i rodzin, jak również dotrzeć do oryginalnych aktów ich urodzenia, czy zgonu.
Jakie informacje zawierają karty?
Karty meldunkowe zawierają mnóstwo informacji o mieszkańcach Poznania. Duża część kart została wytworzona przed 1918 rokiem, więc są spisane po niemiecku. Aby ułatwić poruszanie się po zasobie zachęcamy do lektury opisu kart meldunkowch wraz z tłumaczeniem rubryk.
Digitalizacja w Archiwum Państwowym w Poznaniu
Archiwum Państwowe w Poznaniu w swoim zasobie, liczącym ponad 14,5 km bieżących akt (zebranych w około 1,2 mln. jednostek archiwalnych) przechowuje wyjątkowo cenne i unikatowe źródła historyczne obrazujące zarówno dzieje Polski, jak i rozwój cywilizacji europejskiej. Średniorocznie z zasobu Archiwum korzysta ok. 1 700 użytkowników odwiedzając tutejszą placówkę ponad 5,3 tys. razy i wypożyczając około 55 tys. jednostek archiwalnych. Tak więc zasób w skali rocznej, jest udostępniany, w formie tradycyjnej, zaledwie w około 5%.
Archiwum Państwowe w Poznaniu, jako jedno z pierwszych w Polsce, rozpoczęło digitalizację własnego zasobu już w 2006 r. Mając na celu intensyfikację zainicjowanych wcześniej działań, w 2011 r. AP przystąpiło do ogłoszonego przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego Programu Wieloletniego Kultura+, w ramach, którego zaplanowano do 2015 r. poddać skanowaniu materiały ewidencji ludności oraz akta metrykalne z terenu Wielkopolski z okresu XIX-XX wieku.
Powyższa decyzja wynika z faktu, iż z roku na rok wzrasta liczba użytkowników i udostępnianych materiałów archiwalnych do badań genealogicznych. Ilość udostępnionych materiałów archiwalnych dla tych badań stanowi ok. 60 % całości udostępnień. Jest to wystarczająca przesłanka, aby podjąć dodatkowe działania związane z ułatwieniem dostępu do tego typu źródeł dla większej liczby badaczy. Stąd też plan intensyfikacji digitalizacji kartoteki ewidencji mieszkańców miasta Poznania oraz materiałów stanu cywilnego.
Archiwum w ramach projektu Kultura+ w 2011 r. wykonało około 100 tys. skanów, natomiast w 2012 r. – już ok. 250 tys. skanów. Z kolei w 2013 r. zrealizowało trzeci etap bardzo ważnego dla środowiska naukowego i genealogicznego zadnia pn. „Kontynuacja projektu digitalizacji materiałów ewidencji ludności Wielkopolski w okresie XIX i XX wieku”, w ramach którego wykonano ponad 279 tys. skanów. W latach 2014-2015 wykonano ok. 600 tys. skanów. Kopie macierzyste zostały przekazane do centralnego repozytorium danych Narodowego Archiwum Cyfrowego, a następnie zamieszczane w Internecie w domenie publicznej www.szukajwarchiwach.gov.pl. Biorąc pod uwagę ilość skanów wykonanych w ramach WPR Kultura+ (ponad 1,15 mln) oraz w związku z realizacją planowych zadań statutowych, łącznie zostało zdigitalizowanych, ponad 1,22 mln kart ewidencji mieszkańców Poznania z 1 091 jednostek archiwalnych (od litery „A” do litery „Ż”). Warto w tym miejscu wspomnieć, iż na koniec 2017 r. w domenie publicznej, na stronach www.szukajwarchiwach.gov.pl, www.wbc.poznan.pl i na cyryl.poznan.pl, dostępnych jest w prawie 6,3 mln skanów (m.in. akta metrykalne i urzędów stanu cywilnego, akta miejskie i cechowe), materiałów, których oryginały przechowywane są w magazynach Archiwum Państwowego w Poznaniu oraz Oddziałach w Gnieźnie i Koninie.
Na szczególne podkreślenie zasługuje również fakt, iż oprócz digitalizacji materiałów archiwalnych, Archiwum w ramach projektu WPR Kultura+ w 2013 r. rozpoczęło proces indeksowania kartoteki ewidencji ludności m. Poznania. W latach 2013-2015 zindeksowano ponad 1 mln skanów indeksując łącznie ponad 1,13 mln haseł osobowych (od litery „A” do litery „Wa”), zaś do końca 2021 r. umieszczono w bazie wszystkie jednostki. Obecnie kompletna kartoteka zawiera 1,25 mln haseł osobowych. Specjalnie przygotowana wyszukiwarka dla zindeksowanej części kartoteki jest dostępna na stronie: http://e-kartoteka.net. Dzięki wprowadzeniu tego rozwiązania, wielokrotnie skrócił się czas wyszukiwania konkretnych osób. Z pewnością wpłynie to na jeszcze większą częstotliwość korzystania z kartoteki oraz podniesie jej walory badawcze wśród użytkowników.
Z uwagi na rosnące zainteresowanie serwisem e-kartoteka.net z jednej strony, a postępującą indeksacją z drugiej, w 2017 r. podjęto działania zmierzające do opracowania i udostępnienia danych w formie nowej strony internetowej z wyszukiwarką i odnośnikami do zdjęć w serwisie NAC. W 2019 r. dostosowano stronę do korzystania z nowego serwisu szukajwarchiwach.gov.pl.