Karty meldunkowe
Podstawowe informacje
Karta meldunkowa była sporządzana dla każdej rodziny (i każdej samotnej osoby) mieszkającej w Poznaniu na stałe lub przebywającej na pobyt czasowy. Oznacza to, że nawet osoby mieszkające w Poznaniu przez krótki czas były zobowiązane do stawienia się w urzędzie i zameldowania w mieście. Do 1918 r. kartoteka była spisywana przez urzędnika niemieckiego, który niekoniecznie znał język polski. Należy się z tym liczyć i wszelkie dane traktować z pewną rezerwą. Karty meldunkowe nie były dokumentami pierwotnymi (takimi jak akta urodzenia, małżeństwa czy zgonu), zatem zapis nazwisk, dat i miejsc urodzenia lub ślubu mógł się czasem w znaczący sposób różnić od właściwych danych. Urzędnik spisujący informacje przyjmował zapewne za prawdziwe te dane, które podawali mu mieszkańcy, nie zawsze mając możliwość ich weryfikacji.
Wyjaśnienia pojęć i tłumaczenie
Każda karta opatrzona jest nazwiskiem rodowym na górze. Obok zazwyczaj widnieje dopisany ołówkiem przez archiwistów numer kolejny karty w pudełku. Poniżej wpisywane były imiona rodziców (oraz nazwisko panieńskie matki), choć nie w każdym przypadku je znajdziemy.
Pierwszą osobą wpisaną w karcie jest zawsze głowa rodziny. W pozostałych rubrykach – jeśli mieszkali razem: żona (Frau) i dzieci (Tochter – córka; Sohn – syn). Rubryka Ordn. Nr. zawiera liczbę porządkową. Czasem symbolem krzyża po lewej stronie numeru zaznaczano, że dany członek rodziny zmarł.
Rubryka Familien und Vornamen zawiera nazwisko i imię (lub jeśli nazwisko kolejnych osób jest takie samo jak głowy rodziny, to tylko imię). Pod nazwiskami umieszczano czasem informacje o dacie ślubu lub zgonu (np. Am 1.1.99 gestorben / verstorben), a w przypadku osób w wieku poborowym również fakt wyjazdu do wojska (zu Militär). Stosowną adnotacją odnotowywano również fakt wyprowadzki dzieci podając datę i miejsce.
Trzecia rubryka Stand zawiera zawód, status społeczny (sporadycznie) lub pokrewieństwo z głową rodziny (Frau, Tochter, Sohn).
Kolumny Geburtstag/-Monat/-Jahr zawierają datę urodzenia. Lata zapisywane były zazwyczaj dwoma ostatnimi cyframi. W wielu przypadkach zapisane daty mogą różnić się od tych właściwych. Mieszkańcy, szczególnie ci spoza Poznania albo nie pamiętali daty swoich urodzin, albo też celowo wprowadzali urzędników w błąd. Należy mieć to na uwadze i nie przyjmować danych bezkrytycznie, ale potwierdzić we właściwych aktach urodzenia.
Rubryka Geburtsort zawiera miejscowość urodzenia i powiat lub kraj w przypadku zagranicy, którą był już chociażby zabór rosyjski. Należy pamiętać, że Poznań od granicy z Rosją dzieliło mniej niż 70 km. W przypadku miejscowości może się zdarzyć, że dana osoba urodziła się w innej parafii, a jako miejscowość urodzenia podała tę, w której się wychowywała. W każdym przypadku powinniśmy starać się odszukać akt urodzenia i w ten sposób zweryfikować dane.
Rubryka Persönliche Verhältnisse zawiera dodatkowe uwagi i dopiski, zaś w tabelce Wohnung znajdziemy daty i miejsca zamieszkania. Zazwyczaj listę otwiera data przybycia do Poznania i później podawane są kolejne adresy zamieszkania. Nowi mieszkańcy zazwyczaj zatrzymywali się u rodziny lub znajomych, a kiedy zakładali rodziny lub pozwalały im na to finanse, wynajmowali własne lokum. W internecie znajduje się kilka stron z niemieckimi nazwami ulic, warto wspomnieć chociażby spis ze strony Poznanczyk.com lub opracowanie "Nazwy ulic w Poznaniu" Zygmunta Zaleskiego z 1926 r.
Odczytanie pisma gotyckiego ułatwi Tablica liter pisma staroniemieckiego autorstwa Liliany Molendy lub książkowe opracowanie „Dawne zawody i statusy. Glosariusz niemiecko-polski opatrzony przykładami odręcznego zapisu z akt pruskich urzędów stanu cywilnego z terenu Wielkopolski (1874-1918)” tej samej autorki (pozycja książkowa do nabycia na stronie).